Αρχείο ετικέτας ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ

CLAWBACK,ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ,ΕΟΠΥΥ,ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ,ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ,ΠΕΦ,ΣΕΙΒ,ΣΦΕΕ,ΥΓΕΙΑ,ΥΠΕΡΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ,ΦΑΡΜΑΚΑ,ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ,ΦΕΚ

REBATE-CLAWBACK-ΕΝΦΙΑ : Όταν τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα.

Το 2012 είχα επισημάνει 10 κωδικούς εσόδων στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού (κπ) οι οποίοι μου είχαν προξενήσει εντύπωση γιατί φαινόταν ότι είχε γίνει κάποιο σημαντικό λάθος αφού τετραπλασιαζόντουσαν τα έσοδα του κπ σε μερικούς απ’αυτούς. Ένας εξ’ αυτών ήταν ο 0200- φόροι στην περιουσία (ο σημερινός ΕΝΦΙΑ). Όταν ρώτησα αρμοδίως η απάντηση που μου δόθηκε ήταν ότι αυτοί οι κωδικοί ήταν για τους τροικανούς και δεν επρόκειτο να εισπραχθούν! Κάτι τ’ οποίο δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί γιατί ως νόμος ο κπ εκτελείται  υποχρεωτικά και οι επιβαρύνσεις που προβλέφθησαν ήρθαν  να 4πλασιάσουν την επιβάρυνση των πολιτών-ιδιοκτητών  για την περιουσία τους. Κάποιοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» δεν πλήρωσαν τον ΕΝΦΙΑ σ’ ένα ποσοστό 20%. Η πολιτεία δεν αναζήτησε , ως όφειλε, το ποσό που δεν είχε καταβληθεί από τους πολίτες αυτούς. Η τρόικα βλέποντας ότι δεν θα γινόταν καμμία προσπάθεια να εισπραχθούν, μάλλον το αντίθετο, ζήτησε την αύξηση του κωδικού αυτού (0200) κατά 32%  (φτάνοντας  στα 3.788 εκατ. ευρώ) προκειμένου το ποσό που θα έμπαινε στα δημόσια ταμεία να είναι αυτό των 2.868 εκατ. ευρώ που έπρεπε να μπει στα κρατικά ταμεία. Οι συνεπείς πολίτες που πλήρωναν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις επιβαρύνθηκαν 5 φορές περισσότερο σε 4 χρόνια γιατί κάποιοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» δεν πλήρωναν και γιατί όταν κάποιοι νομοθετούσαν είχαν στο μυαλό τους ότι οι επιβαρύνσεις θα ήταν εικονικές και δεν θα επιβάρυναν τελικά τους φορολογούμενους. Τι επετεύχθη από την «αδράνεια» να εισπράξει το κράτος? Οι συνεπείς φορολογούμενοι να καταβάλουν 5πλασιο ΕΝΦΙΑ αλλά και σ αυτούς που δεν το καταβάλουν,  το χρέος τους να παραμένει στην εφορία ,να  προσαυξάνεται και να οδηγεί σε πλειστηριασμούς και κατασχέσεις. Για αυτό και εάν μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες όπως συζητείται τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ θα παραμείνουν τα ίδια. Μιλάμε λοιπόν για μια εσωτερική ανακατανομή των βαρών αφού τα έσοδα στον κπ θα παραμείνουν ακριβώς τα ίδια.

Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει σήμερα με το rebate και το clawback (cb) στα φάρμακα. Ενώ τα όρια στην φαρμακευτική δαπάνη έχουν νομοθετηθεί από το 2015 και είναι γνωστές οι επιβαρύνσεις (rebate , cb) που πρέπει να υποστούν οι εταιρείες, η μη εισπραξιμότητα για λόγους γνωστούς σε όλους, εμφανίζει υπερχρεωμένο τον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία με ληξιπρόθεσμα άνω του ενός δισ. ευρώ με 500 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Οι λανθασμένοι υπολογισμοί (άγνωστο γιατί έγιναν κατ’επανάληψιν) στις υποχρεωτικές επιστροφές και η έλλειψη θέλησης να εισπραχθούν αναγκάζει ξανά την πολιτεία να πάει σε μια αναδρομική είσπραξη ενός επιπλέον rebate 25% που είναι σίγουρη. Ταυτόχρονα αλλάζει και ο τρόπος υπολογισμού του στα νοσοκομεία. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το rebate είναι πιο ισορροπημένο και έχει μία λογική δικαιοσύνης στον επιμερισμό των βαρών ενώ το cb  είναι απολύτως άδικο και ανισότιμο για τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Όταν όλοι υποστήριζαν πριν από λίγους μήνες ότι το cb θα μειωθεί υποχρεωτικά κατά 30% επέμενα ότι αυτό όχι μόνο δεν θα μειωθεί αλλά σίγουρα θα αυξηθεί προκαλώντας πολλές αντιδράσεις. Όπως και έγινε. Όχι με αυτήν ονομασία αλλά με ένα 25% επιπλέον rebate και αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του στα νοσοκομεία. Επειδή λοιπόν αυξήθηκε το cb τώρα μπαίνει το επιπλέον rebate  και αλλάζει ο τρόπος υπολογισμός του προκειμένου το  αποτέλεσμα να είναι το ίδιο δημοσιονομικά. Όμως αυτό ήταν αναμενόμενο και δεν αποτελούσε προφητεία. Κάποιες εταιρείες τώρα θα καταβάλουν περισσότερες υποχρεωτικές επιστροφές και κάποιες άλλες λιγότερες (περισσότερες από αυτές που πίστευαν ότι θα καταβάλουν). Δυστυχώς και πάλι η εκτίμηση μου είναι ότι ενώ το rebate θα αυξηθεί σημαντικά, το  cb δεν θα μειωθεί ισόποσα επιφέροντας τη ζητούμενη δικαιοσύνη. Η συνολική επιβάρυνση για τις φαρμακοβιομηχανίες θα αυξηθεί.

Οι λόγοι είναι γνωστοί σε όσους βλέπουν τα σωστά δεδομένα , στο σωστό χρόνο  και γνωρίζουν πραγματικά την λειτουργία του συστήματος υγείας και όχι θεωρητικά.

Η συγκρότηση πολλών πολυμελών επιτροπών με το ίδιο αντικείμενο και χωρίς πραγματικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για να γίνει η σωστή εκτίμηση , μάλλον δυσκολεύει την εξεύρεση λύσης.

Η παραδοχή της έλλειψης ενδιαφέροντος για σωστή τιμολόγηση και σωστή συνταγογράφηση αποδεικνύεται στα ΦΕΚ που δημοσιεύονται για την  ανατιμολόγηση και την έγκριση του θετικού καταλόγου φαρμάκων όπου αναγράφει «σε κάθε περίπτωση, η φαρμακευτική δαπάνη τόσο των νοσοκομείων όσο και του ΕΟΠΥΥ δεν επιβαρύνει πρόσθετα ούτε τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε τον προϋπολογισμό των ανωτέρω φορέων, καθότι κατά την υπέρβαση των ορίων των ετήσιων προϋπολογισμών τους ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής (CLAWBACK)».

Οι λανθασμένοι υπολογισμοί του cb στον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία, η αναμενόμενη προσφυγή στην δικαιοσύνη των εταιρειών και τελικά η  μη είσπραξη των υποχρεωτικών επιστροφών επέβαλαν το επιπλέον rebate αναδρομικά από 1-1-2017. Η επανάπαυση της πολιτείας στο ότι ο προϋπολογισμός του 1.945 εκατ. ευρώ θα τηρηθεί, το ίδιο και στα νοσοκομεία, δεν επιβάλει την λήψη τελικά των πολυπόθητων και αναγκαίων μέτρων για την σωστή τιμολόγηση και την ορθή συνταγόγραφηση  με αποτέλεσμα την αύξηση αντί της μείωσης της.

Διαφαίνεται ότι  θα υπάρχει , για πάντα (?), ένα υψηλό rebate και ένα αυξημένο αναλογικά cb!

Ο ΕΝΦΙΑ θα έπρεπε να διδάσκει και να παραδειγματίζει. Αυτό δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτό από όλους τους εμπλεκόμενους και τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα.

Clawback και γενόσημα: Το «κόστος» της ανάπτυξης και της διείσδυσης τους

Ανατιμολόγηση φαρμάκων και η επερχόμενη αύξηση του clawback

Clawback και αναξιοπιστία υπολογισμών και δεδομένων

CLAWBACK 2017: Τι να μην περιμένει κανείς….

Νοσοκομειακό Clawback: Η ώρα της αλήθειας

CLAWBACK ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 

CLAWBACK,ΑΝΑΠΤΥΞΗ,ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ,ΕΞΑΓΩΓΕΣ,ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΩΝ,ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ,ΠΕΦ,ΣΦΕΕ,ΥΓΕΙΑ,ΦΑΡΜΑΚΑ,ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ

Ανατιμολόγηση φαρμάκων και η επερχόμενη αύξηση του clawback

Η ανατιμολόγηση των τιμών φαρμάκων ανακοινώθηκε αφήνοντας τους περισσοτέρους ικανοποιημένους παρά τα αρνητικά σχόλια που ακούγονται. Ελάχιστα μειώθηκαν οι τιμές σε σχέση με τις αρχικές αναρτήσεις και τις αναμενόμενες με βάση τις τιμές των φαρμάκων αυτών σε άλλες χώρες. Η στρέβλωση των τιμών παραμένει αφού οι κανόνες που ακολουθούνται δεν είναι αυτοί που προβλέπονται στη νομοθεσία.

Όμως όπως γράφτηκε πρόσφατα στην Ελλάδα ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ, ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΗ ΛΙΣΤΑ:ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ είναι η μοναδική χώρα που υπάρχει η πρόβλεψη τα γενόσημα φάρμακα να μην είναι ακριβότερα από το off-patent.

Το ζητούμενο πλέον είναι εάν μεσοπρόθεσμα αυτές οι ανατιμολογήσεις συμφέρουν την ελληνική βιομηχανία. Μακροπρόθεσμα σίγουρα δεν θα την βοηθήσουν να είναι ανταγωνιστική και εξαγωγική. Κανένας αξιόπιστος αναλυτής δεν μπορεί να δεχθεί ότι ένας κλάδος που δεν κάνει τις επενδύσεις που επιβάλλονται  προκειμένου να παράγει νέα και καινοτόμα προϊόντα και ταυτόχρονα δεν μειώνει το κόστος παραγωγής του μπορεί να επιβιώσει σ’ ένα παγκόσμιο , σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η διείσδυση των γενοσήμων είναι ήδη αρκετά υψηλή στην Ελλάδα (περίπου 60%) Κατανάλωση γενοσήμων: Προσεγγίζοντας την αλήθεια εάν κανείς συνεκτιμήσει ότι οι τιμές γενοσήμων και off-patent στις κύριες και πολυδάπανες θεραπείες είναι σχεδόν οι ίδιες.

Αναρωτιέται εύλογα κανείς τι νόημα έχει να δοθούν κίνητρα στους φαρμακοποιούς όταν όπως αναφέρθηκε ήδη, οι τιμές γενοσήμων και off-patent είναι σχεδόν ίδιες και η δημόσια δαπάνη για τα φάρμακα είναι συγκεκριμένη και δεν εξοικονομείται ούτε ένα ευρώ από την διείσδυση των γενοσήμων. Αντίθετα από την σημερινή «διατίμηση» ευνοούνται σχεδόν όλοι, πλην των ασθενών.

Σ ’ένα φάρμακο για την χοληστερίνη ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει με 2,5€ και ο ασθενής πληρώνει την διαφορά από τα 7€ που κοστίζει το φάρμακο.

Η προτεινόμενη τιμή του στην πρόσφατη ανατιμολόγηση ήταν 5€ αλλά τελικά παρέμεινε στα 7€ λόγω των στρεβλώσεων και παραλείψεων της ανατιμολόγησης που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Τι σημαίνει όμως αυτό. Ο ασθενής ενώ μέχρι τώρα πληρώνει 65% συμμετοχή για να λάβει το συγκεκριμένο φάρμακο (εάν συνυπολογίσουμε και το 1€ ανά συνταγή, τότε αυξάνεται σε 78% η συμμετοχή του) ενώ εάν τιμολογούνταν όπως είχε αρχικά προταθεί η συμμετοχή του θα μειωνόταν στο 50% (εάν συνυπολογίσουμε και το 1€ ανά συνταγή, τότε θα μειωνόταν σε 70% η συμμετοχή του). Ποιος πραγματικά θα πληρώσει το προβλεπόμενο clawback όταν αυτό πληρωθεί? Ο ασθενής!

Είναι εμφανές ότι εάν στο συγκεκριμένο σκεύασμα το clawback ήταν 30%, τόσο αντιστοιχούσε και στην μείωση της τιμής του που έπρεπε να πραγματοποιηθεί με βάση τη νομοθεσία και τις 3 χαμηλότερες τιμές της ευρωπαϊκής ένωσης. Εάν όμως το σκεύασμα τιμολογούνταν στα 5€ όπως έπρεπε, ο ασθενής θα επωφελούνταν κατά 44,5% από την συμμετοχή που ήδη καταβάλει (από 4,5€ σε 2,5€) ενώ η εταιρεία θα κατέβαλε από τα έσοδα της και clawback περίπου 26% (από 30% σήμερα).

Από τη διατήρηση των τιμών στα ίδια σχεδόν επίπεδα σε βασικά φάρμακα ευρείας χρήσεως οι μόνοι που πραγματικά επιβαρύνονται είναι οι ασθενείς ενώ όλη η εφοδιαστική αλυσίδα από την παραγωγή έως το σημείο πώλησης διατηρεί τα κέρδη της ενώ για κάποιους αυτά αυξάνονται αφού οι περισσότερες πωλήσεις γίνονται με απευθείας είσπραξη και ένα μικρό μέρος της αξίας του φαρμάκου αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ και καταβάλλονται μεταγενέστερα.

Όσο καθυστερούν να υλοποιηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να εφαρμοσθούν τόσο θα αυξάνεται το clawback. Εάν διαβάσει κάποιος το άρθρο  1, παρ.5 του COM (2017) 314 final /02-06-2017 θα δει ότι προτείνεται ο εξορθολογισμός των δαπανών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μέσω της διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής του πλαισίου κλειστού προϋπολογισμού και της μείωσης των ανώτατων ορίων των αυτόματων επιστροφών (clawback).

Αυτό αυτόματα σημαίνει ότι το  clawback θα αυξηθεί κατά 100 εκατ. ευρώ για το 2017.

Όσο η ανατιμολόγηση γίνεται με διαφορετικό τρόπο από το ψηφισμένο η μείωση του 30% όχι μόνο δεν θα είναι εφικτή αλλά θα αυξηθεί κατά 5% (35% συνολικά)

Clawback και αναξιοπιστία υπολογισμών και δεδομένων

CLAWBACK 2017: Τι να μην περιμένει κανείς….

Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Προκλήσεις και εμπόδια.

CLAWBACK, ΛΗΞΙΠΡΟΘΕΣΜΑ ΧΡΕΗ ΚΑΙ BIG BANG

CLAWBACK ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. ΤΙ (ΔΕΝ) ΙΣΧΥΕΙ.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ,ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ,ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΩΝ,ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ,ΥΓΕΙΑ,ΦΑΡΜΑΚΑ

ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ, ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΗ ΛΙΣΤΑ:ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ, ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΗ ΛΙΣΤΑ:ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

Οι αναφορές, από ενδιαφερόμενους αλλά και «ειδικούς», στον τρόπο τιμολόγησης και στο ότι αυτός είναι λανθασμένος αποδεικνύει ότι λανθασμένος είναι ο τρόπος αντιμετώπισης του κόστους παραγωγής των φαρμάκων και ότι υπάρχει (ηθελημένη;) άγνοια. Σε όλες τις υπουργικές αποφάσεις (υ.α) των τελευταίων ετών προβλέπεται ότι όταν εντοπίζεται τιμή για ένα σκεύασμα σε συγκεκριμένη συσκευασία και περιεκτικότητα τότε οι υπόλοιπες που δεν εντοπίζονται, υπολογίζονται από τη μικρή στη μεγάλη συσκευασία και/ή περι­εκτικότητα η τιμή ανά μονάδα θα βαίνει μειούμενη, με ανώτατο όριο το 12%, ενώ από τη μεγάλη στη μικρή συσκευασία η τιμή υπο­λογίζεται αναλογικά ανά μονάδα φαρμακοτεχνικής μορ­φής (ενδεικτικά αναφέρεται ότι μονάδα φαρμακοτεχνικής μορφής είναι το δισκίο, το ml στα πόσιμα διαλύματα, το γραμμάριο στις κρέμες και στις αλοιφές κ.ο.κ.). Από τη μεγάλη στη μικρή περιεκτικότητα η τιμή υπολογί­ζεται αναλογικά.

Ως προς τι η έκπληξη κάποιων λοιπόν για τις τιμές στη νέα θετική λίστα;

Κανείς όμως δεν αναφέρθηκε τόσο έντονα και τόσο εκτενώς όταν προβλέφθηκε προκλητικά στην ίδια υ.α ότι εάν το γενόσημο μετά το τέλος των υπολογισμών η προκύπτουσα τιμή του είναι μεγαλύτερη από το προϊόν αναφοράς χωρίς προστασία (off patent), τότε η τιμή του προϊόντος αναφοράς χωρίς προστασία εξισώνεται με την προκύπτουσα τιμή του γενοσήμου. Τ’ ότι τα γενόσημα δεν μπορεί να είναι πιο ακριβά από τα off patent πέραν  του ότι είναι ένα ελληνικό παράδοξο στην παγκόσμια αγορά είναι και παράνομο αφού ο νόμος είναι σαφέστατος και αναφέρει ότι η τιμή του γενοσήμου είναι στο 65% του off patent. Είναι πασιφανές λοιπόν γιατί η κατανάλωση γενοσημων παραμείνει σχετικά χαμηλά στην Ελλάδα.

Είναι εντυπωσιακό επίσης ότι ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός επιτροπών για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, τόσο για τον ΕΟΠΥΥ όσο και για τα νοσοκομεία,  στο Υπουργείο Υγείας φαίνεται ότι τους διαφεύγει η λανθασμένη τιμή ΚΗΘ στη νέα θετική λίστα η οποία όμως λαμβάνεται υπ’όψιν ως προς το κόστος θεραπείας ενός ασθενούς ή για τον υπολογισμό του κόστους των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλείων (ΚΕΝ).

Η τιμή του ΚΗΘ σε συγκεκριμένη πάθηση και με συγκεκριμένο φάρμακο είναι 51,5% ακριβότερη αφού στη θετική λίστα είναι έχει ως ΚΗΘ τα 0,5€, ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να είναι 0,33€.

Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος πως υπολογίζεται η δαπάνη για τον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία. Μπορεί να γίνει πραγματική κοστολόγηση;Απ’ ότι φαίνεται, όχι.

Είναι επίσης σωστό και προκαλεί απορία πως ειδικοί του χώρου της υγείας σχολιάζουν αρνητικά ότι σκευάσματα ίδιας δραστικής ουσίας με διαφορετική συσκευασία έχουν ίδια  λιανική τιμή και διαφορετική αποζημίωση. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η αποζημιούμενη τιμή υπολογίζεται με μια μεθοδολογία και βασίζεται στη τιμή αναφοράς του φαρμάκου ενώ η τιμολόγηση ενός φαρμάκου βασίζεται στις 3 χαμηλότερες τιμές των χωρών της Ε.Ε.

Όμως και σε αυτή την περίπτωση το πραγματικό παράδοξο είναι ότι 2 φάρμακα με ίδια δραστική, χωρίς προστασία πατέντας, έχουν διαφορά έως 100%  στη νέα προτεινόμενη ανατιμολόγηση. Για το φάρμακο που έχει τις περισσότερες  πωλήσεις στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, υπάρχει ένα άλλο το οποίο έχει διπλάσια τιμή αυτού και όποιο γενόσημο συνδέεται με αυτό έχει 35%  παραπάνω από το πιο γνωστό φάρμακο για τη χοληστερίνη παγκοσμίως!

Σε πρόσφατα αποτελέσματα, από διπλωματική εργασία στελέχους του ΕΟΦ που παρουσιάσθηκε στο 2ο Ελληνικό Συμπόσιο Φαρμακοεπιδημιολογίας, η κατηγορία C10A  (σκευάσματα για τη μείωση της χοληστερόλης και των τριγλυκερίδίων) παρουσιάζει τη μεγίστη (απόλυτη τιμή)  στη συνολική ιδιωτική δαπάνη (13,68%)!!

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αν ήταν πραγματική η επιθυμία όλων για μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, αντί των πολυπληθών επιτροπών, θα ελέγχονταν οι τιμές των φαρμάκων, θα γινόταν η συγκριτική αξιολόγηση τους και θα σταματούσε να υπάρχει η πληθώρα διαφορετικών κατηγοριών για τον υπολογισμό των τιμών των φαρμάκων και την ανατιμολόγησή τους.

Η μη υλοποίηση των παραπάνω όλα τα προηγούμενα χρόνια έδωσε το λανθασμένο μήνυμα, ότι χωρίς το σωστό προϊόν, στη σωστή τιμή και με το σωστό κόστος, μπορεί να γίνονται πωλήσεις φαρμάκων και να αποκομίζονται σημαντικότατα υπερκέρδη. Τα χρόνια πέρασαν και οι τιμές τους φτάνουν σιγά – σιγά εκεί που είναι πανευρωπαϊκά αλλά και παγκοσμίως. Η μείωση των εξαγωγών που έχει ήδη ξεκινήσει πρέπει να αποτελέσει το καμπανάκι για να γίνει η σωστή κοστολόγηση των φαρμάκων, να μειωθεί το κόστος της εφοδιαστικής αλυσίδας και η πλήρης συμμόρφωση της φαρμακευτικής νομοθεσίας να γίνεται όχι μόνο με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς αλλά και αυτούς των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας και όλων των άλλων χωρών που εξάγουν οι ελληνικές εταιρείες.

Είναι σίγουρο ότι οι καλές ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες μπορούν να ανταπεξέλθουν έστω και σήμερα σε αυτές τις δύσκολες και άκρως ανταγωνιστικές απαιτήσεις και αυτό φαίνεται από τις εξαγωγές τους. Αν δεν ξεκινήσουν όμως σήμερα είναι σίγουρο ότι  αύριο θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί αφού ο ανταγωνισμός παγκοσμίως εντείνεται και αλλάζει περιοχές παραγωγής και διάθεσης των φαρμακευτικών προϊόντων.